Zwaluwenwerkgroep
Oeverzwaluwen zijn koloniebroeders. Ze nestelen en broeden in gaten die ze met behulp van hun poten uitgraven in de zandige oeverwanden van beken en rivieren. Die gaten zijn soms wel meer dan een meter diep. Ook de zandwanden bij afgravingen en zandwinningen gebruiken ze graag. Helaas zijn natuurlijke beekoevers tegenwoordig schaars en zijn afgravingen niet betrouwbaar wegens de aanhoudende menselijke activiteiten daar. Een kunstwand is dan een prima alternatief. Dit is een betonnen wand met voorgeboorde gaten, die gevuld zijn met een mengsel van zand en leem.
Op bedrijventerrein Oosterweilanden, aan de rand van het gelijknamige zonnepark in Vriezenveen zijn in 2019 door de gemeente twee van die wanden, met elk ca 140 gaten, geplaatst. De gemeente heeft de KNNV afdeling gevraagd deze wanden te onderhouden. De gaten moeten vrijgehouden worden van begroeiing en de door de zwaluwen gebruikte gaten moeten na het broedseizoen weer opgevuld worden. Oeverzwaluwen graven namelijk elk jaar weer een nieuw gat.
In 2020 hebben de zwaluwen nog geen gebruik gemaakt van de wand, maar in 2021 waren er 5 gaten bezet. En in 2022 lijkt de activiteit nog beduidend groter te zijn. In Twente hebben er in 2021 ruim 500 paar gebroed. In heel Nederland ligt het gemiddelde de laatste jaren tussen de 20.000 en 30.000. De aantallen per jaar kunnen sterk fluctueren met name door de sterk wisselende omstandigheden in de overwinteringsgebieden, het westelijke deel van de Sahel in Afrika.
29 oktober 2021 is er hard gewerkt aan de Oeverzwaluwwand in Vriezenveen. Het veel te harde leem er uit geboord en al een groot deel gevuld met zand. In 2022 was het een groot succes met 120 bezette nesten. Zowel de west als de oostelijke wand waren goed bezet.
In 2023 zijn tot nu ook weer 122 bezette gaten geteld. Wel maken we ons zorgen over de vele gaten die dicht groeien. De grond achter de wanden bevat waarschijnlijk te veel geroerde grond waarin veel zaden zitten.
In maart 2024 is op ons verzoek door de gemeente Twenterand al het zand achter de wanden op het industrieterrein Oosterweilanden vervangen. Achter de wanden lag een mengelmoes van zware leem vermengt met zwarte grond en veel puin. Uit de gaten groeiden hierdoor veel planten, en achter de bovenste rijen gaten zat alleen zwarte grond en deels ook nog het worteldoek.
Met het speciaal uit Limburg aangevoerde wat leemhoudend zand komen de zwaluwen in een gespreid bedje. Voor ons zal het eenvoudiger zijn de komende jaren het onderhoud uit te voeren. Afgelopen jaar waren ca 120 van de 288 gaten door de vogels uit gegraven, we zijn benieuwd hoeveel Oeverzwaluwen dit jaar van de wanden gebruik gaan maken.
Van beide wanden is het zand vervangen, en is de tussenstrook en de afdekking van de wanden is met nieuw gras en bloemenzaad ingezaaid. Ook is het draad wat zorgd dat niet iedereen op de wand gaat lopen vervangen. Al met al heel goed gedaan!
